พิธีบวงสรวงศาลพระภูมิ คือ พิธีที่ท่านเจ้าบ้านทำเหตุด้วยเป็นการเชิญองค์พระภูมิเข้ามา สถิตย์ไว้ในศาลพระภูมิเจ้าที่ที่ที่พักอาศัยของเรา ในสถานที่ที่เราได้ทำการเตรียมการไว้ เพื่อพิทักษ์รักษา เพื่อความเป็นมงคล ของบ้านบ้านเรือนของเรา
สิ่งของที่ท่านต้องเตรียมนอกจาก ศาลพระภูมิ แล้วนั้นสิ่งแรกเลยที่ต้องคำนึงถึงคือ แท่นวางศาลว่าเจ้าบ้านจะต้องทำฐานขนาดเท่าไหร่เพื่อไม่ให้พื้นที่เกินในส่วนอื่นของที่พักอาศัยมากจนเกินไป ความสูงไม่ควรมากกว่า 1 เมตรเนื่องด้วยมีผู้กล่าวว่าที่ว่า ศาล เป็นธาตุดินถ้าตั้งสูงเกินไปจะไม่ได้รับอำนาจจากผืนดิน ทิศทางในการวางจะต้องไม่บดบังตัวบ้าน ไม่หันประทะกับตัวที่พักอาศัย ไม่ตรงกับห้องน้ำ ถ้ามีท้องร่องต้องมีการปรับและหมุนไปในทิศที่เป็นสิริมงคลคือ ตะวันออกเฉียงเหนือ ทิศเหนือ ทิศตะวันออก ซึ่งการหันหน้าหรือการจัดวางนั้นมีลักษณะเดียวกับการวางศาลอื่นๆ
ขนาดของฐานศาลพระภูมิที่เหมาะสม
ขนาดของแท่นวางศาลพระภูมิจะต้องมีขนาดพอดี ไม่เล็กไม่ใหญ่ ต้องเว้นระยะช่องไฟระหว่างศาลพระภูมิพอดีทั้งนี้เพื่อความวิจิตรและเป็นหลักความเชื่อว่าไม่ให้ตั้งศาลติดกันหรือแนบกันเกินไปดังนั้นขนาดของแท่นวางศาลพระภูมิเจ้าที่จะต้องเหมาะสมกันทั้งขนาดศาลพระภูมิและขนาดของพื้นที่ที่พักอาศัยของท่าน แต่ทั้งนี้ในปัจจุบันนี้พื้นที่ในการตั้งศาลเหลือน้อยระยะห่างระหว่างศาลก็จะลดน้อยลงไปตามสัดส่วนของพื้นที่แต่ห้ามติดกันเด็ดขาด ซึ่งกระบวนการทำแท่นตั้งศาลจะต้องทำให้เสร็จสิ้นเรียบร้อยก่อนทำการบวงสรวงตั้งศาลพระภูมิ เพราะมีบางท่านใจร้อนเกินไปหรือไม่เผื่อเหลือเผื่อขาดเวลาในการตั้งศาลพระภูมิเจ้าที่ทำให้เมื่อถึงวันพิธีตั้งศาลพระภูมิศาลเจ้าที่แล้วนั้นแท่นวางศาลพระภูมิเจ้าที่ยังไม่เสร็จบางครั้งทำให้ศาลพระภูมิมีปัญหาหรือไม่สวยงามแบบที่สมควรจะเป็น
การตั้งศาล มีอีกสิ่งหนึ่งที่สำคัญเช่นกันและเป็นส่วนที่สำคัญไม่แพ้เรื่องอื่นเหมือนกันคือ อาจารย์ที่ทำพิธี จากความเชื่อที่ผ่านมาการตั้งการตั้งศาลพระภูมิเจ้าที่จะเป็นพิธีของพราหมณ์ แต่ทุกวันนี้ยุคสมัยเปลี่ยนไปการทำพิธีนี้ได้มีการแตกกิ่งก้านสาขา ออกไปตามหลักความเชื่อ และพื้นฐานของสภาพแวดล้อม ทำให้การทำการบวงสรวงตั้งศาลพระภูมิเจ้าที่ไม่ได้ใช้พราหมณ์ตั้งเพียงอย่างเดียว แต่ยังมีผู็ที่ เล่าเรียน ศาสตร์มาจากเกจิอาจารย์ต่างๆ ที่เชื่อว่าอาจจะติดต่อองค์พระภูมิ เจ้าที่ และสามารถอัญเชิญให้มาสิงสถิตอยู่ที่บ้านพักอาศัยเราได้ ทั้งนี้อยู่ที่ความเชื่อและความเคารพของท่านเจ้าบ้านเป็นสิ่งสำคัญ
วันที่มีพิธีตั้งศาลพระภูมิเจ้าที่จะต้องตรวจดูฤกษ์ยาม ที่เป็นศรี ซึ่งบางท่านที่เคร่งครัดอาจจะดูรวมไปถึงโชคชะตาของท่านเจ้าบ้านเองว่าเหมาะกับเวลาใด
เครื่องตั้งศาลพระภูมิที่ใช้ในการตั้งศาลพระภูมิเจ้าที่
เครื่องเซ่นหรือเครื่องใช้ในพิธีตั้งศาลพระภูมิ ไม่มีสิ่งได้จำกัดแต่ท่านจะต้องหาสิ่งที่มีความหมายมีความเป็นมงคลมาเป็นเครื่องเซ่นหรือบางท่านอาจจะเรียกเครื่องตั้งศาลพระภูมิเจ้าที่ บางท่านมีงบประมาณสูงและเวลาอาจจะใช้หัวหมู แต่บางท่านไม่สะดวกหรืองบประมาณไม่อำนวยอาจจะใช้หมูเป็นชิ้นได้ ไก่ กุ้งพล่าปลายำ ต้มจืด และสิ่งอื่นๆๆพวกของหวานและผมไม้เราจะใช้ สิ่งที่มีความหมายไปในทางมงคล เช่นขนุน กล้วย ทองหยิบทองหยอด ฝอยทอง
ของมงคลที่ต้องใส่ไว้ใต้ฐานของศาลในการบวงสรวงตั้งศาลพระภูมิ เช่น ไม้มงคล 9 อย่าง อัญมณี แผ่นเงินทองนาค ใบนางกวัก ใบเงินใบทอง ใบไม้ต่างๆที่ชื่อมงคล เหรียญบาท
การเลือกศาลพระภูมิและสี
เชื่อว่าหลายๆท่านมีความคิด หลากหลายผู้เขียนขอแนะนำว่าให้เลือกรุ่นศาลพระภูมิเจ้าที่ให้เหมาะกับที่ตั้งและงบประมาณของท่านเจ้าบ้านเป็นสิ่งสำคัญ อีกสิ่งหนึ่งที่ต้องทบทวนถึงเป็นที่หนึ่งเลยคือทำแล้วท่านเจ้าของบ้านต้องไม่เดือดเนื้อร้อนใจอย่าทำให้ตัวเดือดร้อนไม่ว่าจะเรื่องที่ตั้งหรือเรื่องงบประมาณ เช่นถ้าท่าน เป็นคฤหบดีมั่งคั่ง ที่ตั้งเยอะท่านสามารถเลือกศาลพระภูมิเจ้าที่ที่มีขนาดใหญ่ราคาสูง แต่ถ้าท่านไม่สะดวกท่านก็สามารถเลือกชุดเล็กได้ ศาลพระภูมิราคาไม่จำเป็นต้องแพงเลือกในสิ่งที่เหมาะสมกับฐานะ เหมาะกับที่พักอาศัย เหมาะกับที่ตั้ง ตรงตามพิธีการ ก็มีความเป็นมงคลเหมือนกัน
การตัดสินใจเลือกสีของศาล การเลือกสีแนะนำให้ใช้โทนสว่างและมีการเปรียบเปรยว่าเป็นสีที่มีความเป็นศรีเช่น สีทอง สีขาว สีครีม เราจะไม่ใช้สีดำ หรือบางท่านอาจจะเลือกตามสีถูกโฉลกตามวันเกิด
ในการเลือกศาลพระภูมิหลักๆที่ท่านต้องเลือกคือ ตัวเรือนของศาลพระภูมิและ เสาของศาล ซึ่งใน 2 ส่วนนี้จะมีหลายแบบหลายลายให้ท่านเลือกใช้ในขนาดนั้นๆๆ เช่น
ศาลขนาดกลางก็จะมีตัวเรือนให้เลือก3-4แบบ เสาอาจจะมีถึง5 แบบให้เลือกเลยทีเดียว ทั้งนี้แนวคิดเลือก สิ่งแรกให้เลือกตามที่ที่ท่านชอบเห็นแล้วสวยงาม อย่างที่สอง ทำตามความเชื่อของท่านเจ้าบ้านเช่น ถ้าท่านชื่นชอบพญานาคและนับถือท่านก็ใช้เสาที่มีลักษณะเป็นพญานาคหรือท่านอาจจะไม่อยากให้มีรูปสัตว์เจ้าบ้านก็อาจจะเลือกเสาที่เป็นลวดลายไทยต่างๆ หรือเสาลายที่เป็นรูปเทพบุตร
ดังนี้การเลือกศาลพระภูมินั้นต้องทำแล้วไม่ทำให้ท่านเป็นทุกข์ ถึงกระนั้นจริงๆแล้วศาลพระภูมิเจ้าที่ที่ทุกร้าน ดีไซน์มาจะเป็นรูปร่างที่มีความเป็นสิริมงคลอยู่แล้วขอให้เจ้าบ้านไม่ต้องวิตกกังวลในส่วนนี้